نقش پشه آئدس در انتقال بیماری ها چیست؟
نقش در انتقال بیماری ها
گونه های متعدد پشه آئدس در انتقال بیماری به انسان نقش دارند و در بسیاری از موارد چندین گونه مختلف می تواند یک عامل بیماری زا را منتقل کنند. برای مثال، اگرچه A.aegypti ناقل اصلی ویروس‌های دنگی در آفریقا و قاره آمریکا است، A.albopictus نیز می‌تواند در این مناطق همین بیماری را به انسان منتقل کند. در فرانسه، A.polynesiensis به عنوان یک ناقل تب دنگی عمل می کند. در حالی که تب دنگی توسط A. scutellaris هم در سایر مناطق دنیا منتقل می شود.
گسترش پشه های آئدس، به ویژه A.aegypti و A.albopictus که بومی آفریقا و آسیا هستند، در تسهیل جذب و انتقال عوامل بیماری زا نقش مهمی دارند. به عنوان مثال، A.polynesiensis یک ناقل مشکوک ویروس زیکا در پلی‌نزی فرانسه است.
به عنوان مثال، A polynesiensis ناقل مشکوک ویروس زیکا در پلی‌نزی فرانسه است) ناقل اصلی این ویروس A.aegypt است). این ویروس برای اولین بار در سال 2013 در این کشور شناسایی شد و احتمالاً توسط یک انسان آلوده یا توسط لارو پشه آلوده وارد شده است.
بیماری هایی که توسط پشه آئدس منتقل می شوند
طی چند دهه اخیر، بیماری های منتقل شده توسط پشه آئدس به طور چشمگیری گسترش یافته است. رشد جمعیت، شهرنشینی، سفرهای بین‌المللی و گسترش جغرافیایی پشه ها باعث گسترش ویروس‌هایی از جمله تب دنگی، زیکا، چیکونگونیا و تب زرد که از طریق پشه آئدس منقل می شوند، شده است. به ویژه تب دنگی، در حال حاضر در بیش از 120 کشور و که بیش از نیمی از جمعیت جهان را در برمیگرند وجود دارد و باعث بیماری می شود.
پشه‌هایی که این بیماری‌ها را منتقل می‌کنند، Aedes aegypti و Aedes albopictus، در طول ساعات روشنایی روز تغذیه می‌کنندو با اوج فعالیت در اوایل صبح و اواخر بعد از ظهر برای تولید مثل در محیط های شهری سازگار شده اند که این امر باعث گسترش و شیوع بیماری هایی می شود.
ظهور مجدد این ویروس ها یکی از دلایل نگرانی های جهانی در دهه گذشته بوده است. زیکا و چیکونگونیا باعث ایجاد اپیدمی های انفجاری در قاره آمریکا شده اند. شیوع تب زرد در مراکز شهری، در آفریقا در سال 2016 و در برزیل در سال های 2016-2018 خطر را برجسته می کند. تعدادی ویروس دیگر نیز وجود دارند که می‌توانند توسط این پشه‌ها منتقل شوند. تأثیر اقتصادی بالقوه این بیماری‌های منتقل شده توسط این پشه ها نیز موضوع مهمی است.
تب دنگ
دنگی شایع ترین بیماری ویروسی است که به وسیله پشه آئدس که به ببر آسیایی معروف است، منتقل شده و سالانه 400 میلیون نفر به آن مبتلا می شوند. تب دنگی به عنوان «تب استخوان شکن» نیز شناخته می‌شوند، چرا که به دلیل درد شدید حاصل از آن بیمار تصور می‌کند استخوان‌هایش در حال شکستن هستند. برخی نشانه‌های تب دنگی عبارتند از تب، سردرد، حساسیت‌های پوستی مشابه سرخک و درد در ماهیچه‌ها و مفاصل.
ممکن است تب دنگی در تعداد کمی از بیماران به یکی از دو گونه خطرناک و کشنده تبدیل شود. گونه اول تب هموراژیک دنگی است که باعث خونریزی، ترشح مایعات به بیرون از عروق خونی (رگ‌های حامل خون) و کاهش پلاکت‌های خون (عامل لخته شدن خون) میشود. گونه دوم سندروم شوک دنگی است که باعث افت فشار شدید میشود. ویروس دنگی ۴ نوع متفاوت دارد. اگر فردی به یک نوع از ویروس‌ها مبتلا شود، تا آخر عمر به آن نوع ویروس مصونیت دارد. اگر چه، در برابر سه گونه دیگر فقط تا مدت محدودی مصونیت دارد. اگر بعدها به یکی از سه نوع دیگر این ویروس مبتلا شود، ممکن است مشکلاتی جدی برای او ایجاد شود.
زیکا
این بیماری توسط پشه‌های آئدس فعال در روز منتشر میشود. نام آن از جنگل زیکا از اوگاندا -جایی که ویروس برای اولین بار در سال ۱۹۴۷ جدا شد- آمده‌است. ویروس زیکا به ویروس‌های دِنگی، تب زرد، آنسفالیت ژاپنی و ویروس غربی نیل مربوط است. از دهه ۱۹۵۰، شناخته شده است که در یک کمربند استوایی باریک از آفریقا تا آسیا رخ می‌دهد. از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶، ویروس به سمت شرق، در سراسر اقیانوس آرام و آمریكا گسترش یافت و منجر به همه گیری در سال های ۱۶-۲۰۱۵ شد.
چیکونگونیا
این بیماری ویروسی که توسط پشه آئدس منتقل می شود به اپیدمی پلی آرتریت معروف است، می تواند باعث درد ناشی از ضعف مفاصل شود. علائم چیکونگونیا در افراد آلوده اغلب خفیف است و با تب دنگی اشتباه گرفته میشود.
اولین شیوع چیکونگونیا در سال 1952 در تانزانیا شیوع پیدا کرد. این ویروس در کشورهای آسیایی در دهه 1950-1980 همه گیری های گسترده ای ایجاد کرد و سپس از این مناطق ناپدید شد. در سال 2004 در شرق آفریقا دوباره ظهور کرد و به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت. این بیماری از آن زمان تاکنون در بیش از 60 کشور در آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکا شناسایی شده است. شیوع کوچک چیکونگونیا در اروپا (شمال شرقی ایتالیا) برای اولین بار در سال 2007 رخ داد و انتقال های محلی پراکنده نیز در ایالات متحده گزارش شده است.
تب زرد
در طول تاریخ با عنوان طاعون زرد نیز شناخته می شد. نوعی بیماری حاد ویروسی است. در بیشتر موارد، نشانه‌های بیماری شامل تب، لرز، از دست دادن اشتها، تهوع، دردهای ماهیچه‌ای (به ویژه در پشت) و سردرد است. این مشکلات غالباً طی پنج روز بهبود می‌یابند. در برخی افراد، یک روز پس از بهبودی مجدداً تب بازمی‌گردد، دردهای شکمی رخ می‌دهد و آسیب کبدی باعث بروز زردی پوست میشود.موجب خودایمنی میشود. در صورت بروز این مشکلات، خطر خونریزی و مشکلات کلیوی نیز افزایش می‌یابد.
تب زرد سالانه دویست هزار نفر را مبتلا کرده، منجر به مرگ سی هزار نفر می‌گردداز دهه ۱۹۸۰ تعداد موارد ابتلا به تب زرد افزایش یافته‌است. منشأ این بیماری در آفریقا بوده و در قرن ۱۷ از طریق تجارت برده به آمریکای جنوبی گسترش یافته‌است. از قرن ۱۷ تا کنون این بیماری چندین بار در قاره‌های آمریکا، آفریقا و اروپا به صورت گسترده شیوع پیدا کرده‌است. در قرن‌های ۱۸ و ۱۹، تب زرد به عنوان یکی از خطرناکترین بیماری‌های واگیردار قلمداد می‌شده‌است.ویروس تب زرد اولین ویروس انسانی کشف شده بوده‌است.
برای جلوگیری از شیوع این بیماری ها و گسترش آن ها بهترین راه حل کنترل و از بین بردن پشه ناقل این بیماری ها می باشد. اگر در محیط زندگی تان و یا در داخل خانه خود پشه هایی را دید و مشکوک بدید که این پشه ها احتمال دارد از جنس آئدس باشند، با کارشناسان آسازیست تماس بگیرد.
