سم چیست و چگونه وارد بدن انسان می شود؟
سم چیست؟
سم ماده ای است که بر اثر مواد شیمیایی در خود حتی در دوز کم بر بدن انسان و حیوانات آسیب رسانیده، سلامتی را از بین برده و حتی موجبات مرگ را فراهم می نماید.
اثر سم میتواند موضعی باشد و یا پس از عبور از پوست و وارد شدن آن در خون انجام پذیرد. بر حسب مقدار یا دوز وارد شده به بدن سم میتواند مهلک باشد (دوز مهلک) و یا صدمات جدی به بدن برساند (دوز درمان) و یا اصولا بدون اثر باقی بماند (دوز بی اثر). دوز های نامبرده شده حتی در مورد سم هایی با مواد شیمیایی یکسان اعتبار مطلق نداشته بلکه علاوه بر نحوه مصرف، به نوع، سن، جنس و حساسیت موجود زنده بستگی دارند.
برخی مواد اساسا جزو سموم محسوب نمی شوند، ولی پس از ورود به بدن موجود زنده طی واکنش های پیچیده به ماده سمی تبدیل میشوند، مانند هگزامتیلن تترامین غیر سمی که در بدن انسان به فرمالدئید سمی تبدیل می گردد.
بسیاری از مواد که در خانه پیدا می شوند ممکن است سمی باشند مثلا صابون مایع، وسایل آرایشی، کبریت، سفید کننده ها، چسب ها، مرگ موش، رنگ برها، حشره کش های و سمی که برای سمپاشی گیاهان بکار می رود .
کودکان بیشتر در معرض چنین مواردی هستند چرا که آنها نمی توانند از پی آمد های نوشیدن یا خوردن اینگونه مواد آگاه باشند . عوارض و نشانه های اینگونه مسمومیت ها بسته به نوع سم فرق می کند اما در اکثر موارد در این گونه مسمومیت ها استفراغ و دل درد وجود دارد.
چگونه سم وارد بدن می شود ؟
سم ها چه تصادفی و چه عمدی از راه های مختلفی وارد بدن می شود. از طریق دهان به وسیله خوردن یا نوشیدن مواد سمی، از طریق شش ها به وسیله استنشاق گاز ها (خانگی یا صنعتی بخار های شیمیایی یا دود ناشی از آتش، بخاری یا اگزوز موتور های بنزینی)، از راه تزریق مثلا گاز گرفتن بعضی از حیوانات، حشرات، ماهی های سمی یا خزندگان و… ، از راه جذب به وسیله پوست، در نتیجه تماس پوست با بعضی از اسپری های سمی مانند حشره کش ها .
چگونه سم عمل می کند ؟
سم از راه های گوناگون در بدن عمل میکند؛ بعضی وارد جریان خون می شوند، بعضی از سم ها روی سلسله یمرکزی اعصاب اثر می گذارند و باعث قطع تنفس، ضربان قلب و سایر فرایند های حیاتی زندگی می شوند.
بعضی از سم ها جایگزین اکسیژن موجود در خون شده و مانع از رسیدن اکسیژن به بافت ها می شوند. بلعیدن سم مستقیما روی مجراهای غذا تاثیر می گذارند و درنتیجه ایجاد استفراغ، دردو غالبا اسهال می کند. حلال های سمی ممکن است باعث سوختگی شدید لب ها، دهان، مری و معده و ایجاد درد شدید در این اندام ها بشوند.
